چکیده
رایانش ابری تحولی عظیم در عالم فناوری اطلاعات است که منابع و خدمات را از طریق اینترنت ارائه می دهد. این پژوهش به پیش بینی انتشار
فناوری رایانش ابری در ایران و ده کشور دیگر جهان می پردازد.
در راستای سنجش انتشار فناوری، از میزان جستجوی اینترنتی کلید واژه رایانش ابری استفاده شده است. این پژوهش از دید نوع تحقیق بر مبنای هدف اثری توسعه ای – کاربردی بوده و از لحاظ روش تحقیق به کار گرفته شده و نحوه گردآوری داده ها، روش تحقیق توصیفی – پیمایشی و همبستگی می باشد.
برای پیش بینی فناوری رایانش ابری در ایران، از برازش منحنی های رشد روی داده های انتشار فناوری در ایران از یک سو و روند انتشار در سایر کشورها و اثرات مقطعی کشورها روی روند انتشار فناوری در ایران از سوی دیگر بهره جسته شده است.
یافته ها حاکی از اشباع فناوری رایانش ابری در سال 2018 در ایران می باشد.
همچنین تاخر در شروع انتشار این فناوری در ایران، منجر به سرعت بالاتر انتشار در ایران بنا به اثر تقدم و تاخر نشده است.
مقدمه
در سال های اخیر، برنامه ریزی تکنولوژی به عنوان یکی از اجزای محوری برنامه ریزی کسب و کار شرکت ها درآمده است به گونه ای که برنامه ریزی تکنولوژی هم در سطح کلان (ملی) و هم در سطح شرکت و هم در سطح راهبردهای کسب و کار مورد نیاز است.
در این میان پیش بینی تکنولوژی به عنوان نقطه شروع برنامه ریزی تکنولوژی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.(انصاری و فرقانی، 1385)
پیش بینی فناوری در فرایند تدوین استراتژی و برنامه ریزی فناوری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از پیش بینی فناوری به عنوان اولین گام برنامه ریزی فناوری به منزله ابزاری برای درک بهتر فرصت ها و تهدیدات و آگاهی از نحولات تکنولوژیک آینده و وضعیت کنونی دارایی های تکنولوژیک سازمان استفاده می شود.
پیشرفت سریع فناوری های گوناگون، فرصت های سرمایه گذاری و تصمیم گیری در قبال روند آینده فناوری ها را پدید می آورد.
دولت، سرمایه گذاران، صاحبان صنایع و متخصصان حوزه های صنعت بیش از پیش مشتاق پیش بینی آینده صنعت مورد نظر در راستای جهت گیری های تحقیق و توسعه ای، برنامه ریزی محصولات جدید و کاهش ریسک سرمایه گذاری می باشند.
از این رو، احساس نیاز به تحلیل آینده محور فناوری و روش ها، ابزار و رویکردهای آن به شکل فزاینده ای ایجاد شده است.
بر خلاف اختراع فناوری جدید که اغلب شبیه یک واقعه یا پرش ناگهانی پدیدار می شود، انتشار آن فناوری همچون فرآیندی ادامه دار و کند ظاهر می گردد.
حال اینکه این انتشار است که به جای اختراع یا نوآوری، نهایتا تعیین کننده نرخ رشد اقتصادی و تغییر بهره وری خواهد بود. تا زمانی که کاربران زیادی فناوری جدید را نپذیرند، سهم کوچکی در رفاه ما خواهد داشت.
سهم فن آوری جدید در رشد اقتصادی تنها زمانی مشخص می شود که این فناوری جدید به طور گسترده ای منتشر و استفاده شود.
انتشار خود نیز حاصل یک سری تصمیمات فردی برای شروع استفاده از یک فناوری جدید است، تصمیماتی که اغلب نتیجه مقایسه مزایای غیر قطعی اختراع جدید در برابر هزینه های غیر قطعی پیرو پذیرش آن، می باشند.
مهم ترین چیزی که نظاره گر آن در خصوص تصمیم پذیرش فناوری هستیم این است که در هر نقطه از زمان، انتخابی که صورت میگیرد، انتخبی بین پذیرش یا عدم پذیرش نیست بلکه انتخابی بین پذیرش همین حالا یا تعویق تصمیم گیری به دیرتر است.
دلیلی که مهم است این تصمیم را این گونه بنگریم، طبیعت سود و زیان است.
فناوری های جدید ناگهانی و شبانه مورد تایید و استفاده عمومی قرار نمی گیرند بلکه آنها نیازمند زمان برای جلب پذیرش و انتشار در میان یک اقتصاد هستند.
الگو و سرعتی که یک فناوری مورد پذیرش قرار می گیرد، وابسته به عوامل مختلفی از جمله مشخصات کاربران بالقوه و شدت تعاملات فی مابین آنها می باشد.
هرچند، بیش از همه مسیر انتشار یک فناوری به نوع آن بستگی دارد. گونه های مختلف فناوری مسیرهای متفاوت انتشار را ایجاد می نمایند. (استور و همکاران، 2012)
انتشار نوآوری در تعبیر راجرز، عبارت است از فرایندی که به واسطه آن نوآوری از طریق کانال هایی معین در طی زمان میان اعضای یک سیستم اجتماعی تسری می یابد.
راجرز، نوآوری را به نوع ایده، محصول یا خدمت که برای فرد، سازمان یا گروه مخاطب جدید محسوب شود اطلاق می کند. (راجرز 1962)
راجرز، چهار عنصر اصلی را در تئوری انتشار خود ذکر می کند:
- نوآوری (ایده / محصول / خدمت / فرایند)
- کانال ارتباط و انتشار
- زمان
- سیستم اجتماعی (بستر)
وی در تحلیل این عوامل و به کمک مثال های متعدد نشان می دهد که به طورکلی، انتشار فناوری از الگویی S شکل پیروی می کند که نشان دهنده بعد زمانی در انتشار فناوری است.
سنجه های متفاوتی برای سنجش میزان انتشار طی زمان در کنار شاخص های سنتی همچون داده های تجمعی فروش، تولید یا سهم بازار بکار گرفته می شود. از جمله آنها می توان به تعداد مقالات علمی مجلات و کنفراس ها روی کلمه کلیدی خاص مرتبط با فناوری مورد مطالعه، ثبت اختراع یا پتنت ها و ... نام برد چرا که این شاخص های، پیشروانی برای میزان استفاده، فروش یا تولید فناوری در آینده هستند.
یکی دیگر از سنجه های مورد توجه برای سنجش انتشار، اطلاعات میزان جستجوی کلمات کلیدی مرتبط با فناوری های مورد مطالعه در موتورهای جستجو می باشد چرا که در عصر فناوری اطلاعات و اینترنت و دنیای امروز یکی از مهم ترین کانال های ارتباطی چه برای کنجکاوی و پیشرو بودن و پیوستن به گروه نوآوران و چه برای کسب اطلاعات بیشتر در راستای تصمیم پذیرش و اتخاذ و پیوستن به گروه مقلدین، موتورهای جستجو و جستجو در اینترنت است که به نوعی رسانه جمعی امروزی است.
جستجو در اینترنت به حدی در بین عموم جامعه با سطوح متفاوت درآمدی، تحصیلات و ... رایج شده که حتی گوگل به عنوان محبوب ترین موتور جستجوی جهان، به شکل فعل جدیدی نیز درآمده که به جای جستجو کردن استفاده می شود.
گوگل این اطلاعات ارزشمند از میزان جستجوی کلمات کلیدی مختلف در موتورهای جستجوی وابسته به خود را که حوزه بسیاری از کاربردها همچون مقالات علمی مجلات و کنفرانس ها با در نظر گرفتن موتور جستجوی گوگل اسکلار وابسته به گوگل، خرید و مقایسه یا کسب اطلاعات یا دیدن تبلیغات از طریق ویدئوها را شامل می گردد در قالب سرویسی با نام روندهای گوگل ارائه می دهد.
در این سرویس به تفکیک کشورهای مختلف (از روی اطلاعات IP) به تفکیک زمان (با حداکثر دقت اطلاعات به شکل هفتگی برای اکثر کلید واژه ها در کشورهای مختلف)، برای کلمات کلیدی مختلف میزان جستجو را نشان می دهد.
نامی که گوگل برای این داده ها انتخاب نموده نیز با مسمّا بوده و بیانگر نمایندگی آن ها به عنوان شاخصی پیشرو نسبت به انتشار می باشد. نام این شاخص در سرویس روندهای گوگل، علاقه طی زمان می باشد و این همان سنج های ست که برای سنجش انتشار در این پژوهش نیز به کار گرفته شده است.
در این پژوهش، در پی آنیم که با مقایسه پر کاربردترین منحنی های رشد روی داده های طولی سری زمانی میزان جستجوی اینترنتی کلید واژه فناوری (رایانش ابری) برای ایران و 10 کشور دیگر، بهترین منحنی رشد را استخراج نماییم .
در گام بعد، با در نظر گرفتن داده های روند میزان جستجوی اینترنتی سایر کشورها به عنوان متغیرهای مستقل تاثیر گذار روی داده های روند میزان جستجوی اینترنتی کلیدواژه فناوری
رایانش ابری در ایران به عنوان متغیر مستقل، وزن سایر کشورهای مورد مطالعه روی انتشار فناوری رایانش ابری در ایران را به دست می آوریم.
در نهایت، پیش بینی
انتشار فناوری رایانش ابری در ایران میانگین منحنی رشد برازش شده روی داده های روند جستجوی اینترنتی برای ایران و جمع حاصل ضرب وزن تاثیر هر کشور در منحنی رشد برازش شده برای آن کشور خواهد بود.
پشینه پژوهش
در سال 1967 میلادی، جانش که مشاور سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) بود، پیش بینی تکنولوژیک را چنین تعریف نمود: برآورد احتمالاتی، با سطح اطمینان نسبتا بالا، از آینده انتقال فناوری ها (جانش 1967)
برایت پیش بینی فناوری را چنین تعریف نمود: سیستم های تجزهب و تحلیل منطقی که منجر به نتاج کمی مشترک (طیف محدودی از احتمالات) در مورد ویژگی ها و پارامترهای فناوری و همچنین ویژگی های فنی و اقتصادی می شود.)
مارتینو پیش بینی فناوری را چنین تعریف می نماید: پیش بینی مشخصه های آینده ماشین آلات، روش ها یا تاکنیک های مفید که در آن فناوری را محدود به سخت افزار ندانسته و می تواند شامل شیوه انجام کارها یا نرم افزار نیز شود)
آشر پیش بینی فناوری را به عنوان تلاشی برای (طرح ریزی قابلیت های تکنولوژیک و پیش بینی اختراع و انتشار نوآوری های تکنولوژیک) توصیف می نماید.
مردیث و مانتل پیش بینی فناوری را فرایند پیش بینی ویژگی های آینده و زمان بندی انتشار یک فناوری تعریف می نمایند. آن ها همچنین اشاره می کنند که یک پیش بینی در پی این نیست که پیش بینی کند چگونه کارها انجام می شوند یا اینکه حتی سودآوری را به حساب بیاورد.
پیش بینی باید در این نگاه، خیلی ساده آنچه که ممکن است و این که در چه نقطه ای از زمان آینده برای استفاده در دسترس خواهد بود را به نمایش بگذارد.
-منحنی های رشد
روش های مورد استفاده برای پیش بینی فناوری غالبا به دو دسته کلی روش های اکتشافی و قاعده ای دسته بندی می شوند. در بین روش های اکتشافی، تحلیل الگوهای انتشار فناوری به کمک منحنی های رشد پرکاربردترین روش می باشد.
این روش ها در پی برازش یک منحنی رشد روی گروهی از داده های مرتبط با ویژگی های تکنولوژیک در طول زمان است. تعدادی منحنی رشد برای پیش بینی پیشرفت فناوری های توسعه یافتند. منحنی های لجستیک و گامپرتز بیش از همه استفاده شده اند و تاریخچه طولانی در بخش جمعیت شناسی و پس از آن پیش بینی فناوری دارند.
در راستای تحلیل منحنی های رشد، مسئله اصلی تعیین شیب منحنی و همچنین نقطه عطف آن حد مجاوری بالا یا همان حد اشباع به وسیله سری زمانی داده ها می باشد.
انتخاب معادله مناسب برای منحنی رشد تا حدودی اختیاری است و به همین دلیل است که اکثر پیش بینی کنندگان، منحنی های رشد متفاوتی را برای یافتن مرتبط ترین آن ها با کمترین خطا برای پیش بینی تغییرات تکنولوژیک، می آزمایند.
مئاد و اسلام به شدن توصیه می نمایند که هر مجموعه ابتدایی منطقی و معقول از مدل ها باید شامل مدل های ساده لجستیک، گامپرتز و باس شوند.
میچالاکلیس و همکاران شناخته شده ترین مدل هایی که برای مقاصد بررسی انتشار فناوری به کار بسته می شوند را مدل های باس، فیشر پرای و خانواده مدل های لجستیک و در نهایت گامپرتز می دارند. (میچالاکلیس، واروتاس و اسفیکپولس، 2008)
مثال های متنوعی از کاربرد منحنی های S شکل در مطالعات آینده سیستم های پیچیده موجود است. برای مثال در موسسه بین المللی تحلیل سیستم های کاربردی، منحنی های S شکل لجستیک در 35 سال گذشته برای مطالعاتی پیرامون موارد زیر به کار بسته شده است:
- آینده منابع انرژی اولیه
- تکامل فناوری های کشاورزی
- جایگزینی سیستم های حمل و نقل
- توسعه اکتشاف
- بسط اختراعات و انتشار نوآوری ها
- تحول صنعت هواپیمایی
- روندهای اقتصاد خرد و کلان
- رشد جرم و جنایت و تروریسم
- تغییرات و مشکلات محیطی
- تکامل سیستم های مخابراتی
- و بسیاری دیگر
همچنین نشریه بین المللی پیش بینی فناوری و تغییر اجتماعی، مابین ماه می 2002 تا می 2007 بیش از 320 مقاله چاپ نموده است که 14 عدد از آن ها مستقیما کاربرد خاصی از منحنی های S شکل رشد طبیعی را در پیش بینی فناوری به کار بسته بودند و بیشتر از 170 مقاله نیز در صفحات خود یه منحنی های S شکل اشاره نموده بودند.
میزان نفوذ اولیه عرض از مبدا منحنی رشد یا همان ارتفاعش را تنظیم نموده و نرخ رشد سرعت رسیدن به مرحله اشباع یا به نوعی شیب منحنی رشد و به تبع آن میزان کشیدگی عرض اش را معلوم می نماید.
حد اشباع نیز ماکزیمم یا سقف بالایی منحنی رشد می باشد. نقطه عطف نیز، نقطه ای روی محور افقی یا همان زمان است که تقعر منحنی وارونه می شود و انحنای خم تغییر جهت می دهد.
در تعدادی از منحنی های رشد و انتشار، که از آن ها به عنوان منحنی های متقارن یاد می شود، نقطه عطف درست بین زمان 0 و زمان رسیدن به اشباع است و در برخی از منحنی های رشد یا انتشار که نامتقارت خوانده می شوند، نقطه عطف در زمانی کمتر یا بیشتر از زمان میانه بین 0 و زمان رسیدن به اشباع رخ می دهد.
پیش بینی انتشار فناوری رایانش ابری در ایران بوسیله منحنی های رشد و اثرات روند انتشار سایر کشورها
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=360122